استريل پراكسيد هيدروژن (پلاسما) سلامت صنعت بوعلي
پيشرفت دهه هاي اخير در زمينه تجهيزات پيشرفته پزشكي از يك سو و تهديدهاي ميكروبي متعدد از سوي ديگر نياز به فرايند استريليزاسيون سرد و خشك را بيش از پيش در مراكز درماني ايجاد نموده است.
امروزه در بخشهاي استريل، اتوكلاو بخار نمي توانند به تنهايي تمامي وسايل بيمارستاني را استريل نمايند چراكه اين استريلايزرها با دماي بالا ( 121 و 134 درجه سانتيگراد) و در شرايط رطوبت بالا عمل نموده واين شرايط بالاي حرارتي و رطوبت مي تواند باعث خرابي بسياري از وسايل الكترونيكي، آندوسكوپها، لاپاروسكوپها و يا ابزارهايي از جنس پلاستيكي، سيليكوني و غيره شوند.
با ورود استريلايزرهاي پلاسما در چند سال اخير تحولي شگرف در اين عرصه ايجاد شده است.اين سيستمها با دماي كاري در حدود 40 تا 50 درجه سانتيگراد ودر شرايط كاملا خشك وسايل را استريل مي كنند.همچنين استريلايزرهاي پلاسما بدليل برخورداري از مزايايي نظير سرعت بالا، بي خطر بودن، دماي پايين و شرايط كاملاخشك، به جايگزيني مناسب براي روشهاي قديمي استريل سرد و خشك نظير اتيلن اكسايد و فرمالدئيد تبديل شده اند.
پركسيد هيدروژن H2O2
يكي از استريل كننده هاي شيميايي پركسيد هيدروژن (آب اكسيژنه) مي باشد.هيدروژن پراكسيد يا آباكسيژنه H2O2 يك اكسنده متداول است كه به عنوان سفيد كننده استفاده ميشود. آب اكسيژنه خالص يك مايع نارواني است كه كمي آبي رنگ ميباشد و با زحمت زياد ميتوان آنرا تهيه نمود. آب اكسيژنهاي كه در داروخانهها به اسم آب اكسيژنه رقيق فروخته ميشود محلولي است از آب اكسيژنه در آب كه %۳ آن آب اكسيژنه است، مانند آب بيرنگ و بيبوست، مزه تلخي دارد و كمي اسيدي است. اين مايع اكسيد كنندهاي قوي است. آب اكسيژنه اثر ميكروب كشي ، بوبري و سفيد كنندگي دارد.
آب اكسيژنه در گذشته به دليل خاصيت ضدعفوني كننده آن در پانسمان زخمهاي عفوني استفاده ميشد ولي امروزه به دليل آسيبي كه به بافتهاي مجاور وارد ميكند ديگر در پانسمان استفاده نميشود و فقط گاه براي ضدعفوني لوازم يا سطوح استفاده ميشود. از آنجايي كه آب اكسيژنه بوبر است گاه در درمان زخمهاي بدبو مورد استعمال قرار ميگيرد. در ***هاي اريتزون ۳۶٪ آب اكسيژنه به ۶۴٪ اوره متصل است و چون اين ***ها را در دهان بگذارند، اكسيژن ميدهد. پس هم ميكروبهاي دهان را ميكشد و هم دندانها را سفيد مينمايد. آب اكسيژن رقيق را براي قرقره كردن هم بكار ميبرند.
پر اكسيد هيدروژن ضد عفوني كننده طبيعت است. در شير و عسل يافت مي شود.
گلبولهاي سفيد قبل از هضم سلولهاي خارجي آنها را با پر اكسيد هيدروژن مي كشند.
خطرات
حد مجازو قانوني جهت تماس استنشاقي به ميزان متوسط 1ppm درزمان كار 8 ساعته مي باشدطبق نظرOSHA اين عدد 1ppm طبق نظر NIOSH براي 10 ساعت كارمي باشد. خطراتي كه براي سلامتي دارد
اثرات حاد : اثرات حاد ممكن است سريعا و يا بمدت كوتاهي پس ازتماس با پراكسيد هيدروژن رخ دهد . تماس مي تواند شديدا پوست و چشم را ، تحريك و بسوزاند وسبب آسيب چشمي گردد . استنشاق آن مي تواند بيني و گلو را تحريك نمايد . استشناق پراكسيد هيدروژن با تحريك و التهاب ريه سبب سرفه وكوتاهي تنفس مي گردد . تماس بيشترممكن است سبب تجمع مايع درريه ها (ادم ريه) شود كه اين يك اورژانس تنفسي با كوتاهي شديد تنفس مي باشد . تماس با پراكسيدهيدروژن مي تواند سبب سردرد ، سرگيجه ، حالت تهوع واستفراغ شود .
اثرات مزمن : عوارض مرمن تماس با آب اكسيژنه گاهي اوقات پس از تماس با آن براي چند ماه يا چند سال رخ مي دهد .
الف) ايجاد كانسر : وقتي هيدروژن پراكسيد تست مي گرديد بعنوان عامل قوي جهت ايجاد كانسرتقسيم بندي نگرديد ولي آنچه اثبات شده است اين است كه هيدروژن پراكسيد سبب موتاسيون (جهش ژني) ميگردد .
ب)خطرات توليدمثل : گرچه عوارض اش تا حدودي مشخص شده ولي نياز به بررسي هاي بيشتر جهت شدت عوارض و خطرات توليد مثلي دارد
ج)سايرعوارض : آب اكسيژنه مي تواند ريه ها را تحريك كند . تماس هاي مكررممكن است سبب بروشيت شود كه با سرفه ، خلط وكوتاهي تنفس همراه مي باشد . تماس طولاني مي تواند سبب سفيدي موقت پوست و احساس سوزش شود . غلظتهاي بالاترمي تواند سبب راش پوستي قرمزي و تاول شود
استريلايزر هاي بخار پراكسيد هيدروژن يا اتوكلاو بخار
در برخي از استريلايزهاي گازي موجود در بازار ،بخار آب اكسيژنه مورد استفاده قرار مي گيرد.
اين دسته از استريلايزر ها فقط از بخار آب اكسيژنه بصورت يك گاز براي استريل نمودن،استفاه مي كنند و اصولا در رده اتوكلاوهاي پلاسما قرار نمي گيرند.(درباره اتوكلاوهاي پلاسما بعدا بيشتر توضيح خواهيم داد)
درجه حرارت استريل در آنها از C ˚60- 40 متغير بوده و سيكل استريليزاسيون در اكثر موارد كمتر از 30 دقيقه است .
بخار آب اكسيژنه اثر خورندگي روي فلزات ندارد ولي نمي توان از آن براي استريل نمودن مايعات استفاده نمود.
استريلايزر هاي پلاسما پراكسيد هيدروژن
در برخي استريلايزرها آب اكسيژنه به صورت پلاسما مورد استفاده قرار مي گيرد.
درجه حرارت از C ˚60- 40 متغير خواهد بود و سيكل استريليزاسيون در اكثر موارد كمتر از 30 دقيقه است .
نمي توان جهت استريليزاسيون مايعات از آن استفاده كرد.
پلاسما چيست؟
پلاسما حالت چهارم ماده (جامد، مايع، گاز، پلاسما) و در واقع حالتي است كه ماده گازي به انرژي (ذرات باردار) تبديل شده است.پس مي توان با اعمال انرژي به هر گازي آنرا به پلاسما تبديل نمود.
اين ماده با ماهيت محيط يونيزه، تركيبي از يونهاي مثبت و الكترون با غلظت معين ميباشد كه مقدار الكترونها و يونهاي مثبت در يك محيط پلاسما تقريبا برابر است و حالت پلاسماي مواد، تقريبا حالت شبه خنثايي دارد. پديدههاي طبيعي زيادي از جمله آتش، خورشيد، ستارگان و غيره در رده حالت پلاسمايي ماده قرار ميگيرند.
پلاسما شبيه به گاز است، ولي مركب از ذرات باردار متحركي به نام يون است. يونها بشدت تحت تاثير نيروهاي الكتريكي و مغناطيسي قرار ميگيرند. مواد طبيعي در حالت پلاسما عبارتند از انواع شعله، بخش خارجي جو زمين، اتمسفر ستارگان، بسياري از مواد موجود در فضاي سحابي و بخشي از دم ستاره دنبالهدار و شفقهاي قطبي شمالي كه نمايش خيرهكننده اي از حالت پلاسمايي ماده است كه در ميدان مغناطيسي جريان مييابد.
راديكالهاي آزاد ، اشعه UV و نقش آنها در فرآيند استريل
در اتوكلاوهاي پلاسما همانند اتوكلاوهاي معمولي پركسيد هيدروژن نقش اصلي و عمده استريل كنندگي را بخار پركسيد هيدروژن به عهده دارد.پس مي توان گفت كه در اتوكلاوهاي پلاسما فرآيند استريل به صورت شيميايي رخ مي دهد.
ولي در اين نوع اتوكلاوها (پلاسما) عامل ديگري نيز وارد ميدان شده و به استريل كنندگي كمك مي كند و راديكالهاي آزادي هستند كه در زمان ايجاد فاز پلاسما درون چمبر دستگاه اتوكلاو ايجاد مي شوند.در حين ايجاد پلاسما نور ماوراءبنفش UV نيز توليد مي شود كه آن هم نيز به عنوان يك عامل استريل كننده به موازات پراكسيد هيدروژن و راديكالهاي آزاد ايفاي نقش كرده و فرآيند استريل را تسريع مي كند.نقش راديكاهاي آزاد نور ماوراءبنفش به عنوان يك عامل فيزيكي در استريل موثر است.پس مي توان گفت كه در اتوكلاوهاي پلاسما عمل استريل به صورت تركيبي از استريل شيميايي و فيزيكي خواهد بود.
راديكال آزاد چيست؟
يك راديكال آزاد اتمي است كه داراي يك الكترون زوج نشده مي باشد و موجودي بسيار واكنش پذير است.در اتوكلاوهاي پلاسما با ايجاد راديكالهاي آزاد به همراه يك ميدان پلاسما به اجزار اصلي سلولهاي ميكروارگانيسمها (مثل آنزيمهاي ضروري آنها و اسيد نوكلوتيك) حمله شده و به اين طريق متابوليسم سلول از بين رفته و نابود مي شود.مكانيسم تخريبي راديكالهاي آزاد بدين صورت است كه در واقع راديكالهاي آزاد به دليل كمبود انرژي كه به خاطر از دست دادن الكترون ،دارند در تماس با سلولهاي زنده الكترون و انرژي مورد نياز خود را از آنها مي دزدند و همين امر باعث نابودي سلولهاي زنده مي شود.
در محيط زندگي ما راديكالهاي آزاد مختلفي به دلايل متفاوتي ايجاد شده و حضور دارند.اين راديكالهاي آزاد اگر بتوانند خود را به سلولهاي زنده بدن ما برسانند به آنها آسيب مي رسانند و آنها را نابود مي كنند.
ما براي اينكه بتوانيم از اين اثر نابودكننده راديكالهاي آزاد اسيب نبينيم بهتر است از مواد غذايي حاوي آنتي اكسيدان استفاده كنيم تا اثر مخرب راديكال هاي آزاد را خنثي نماييم.
مراحل مختلف عملكرد دستگاه اتوكلاو پلاسما
يك سيكل كاري كامل اتوكلاو پلاسما از چندين فاز و بخش مختلف تشكيل شده است.
در اين قسمت كمي درباره اين مراحل و اينكه در هر مرحله چه اتفاقي رخ مي دهد توضيح خواهيم داد.
فاز خلاء Vacuum Conditioning
براي اينكه در مرحله استريل تماس ابزارها و وسايل با پرواكسيد هيدروژن به خوبي صورت بگيرد،لازم است كه هواي درون چمبر و لابلاي وسايل بطور كامل تخليه شود.لذا در اين مرحله پمپ وكيوم درون دستگاه شروع به كار كرده و وكيوم بسيار عميقي را ايجاد مي كند.به دليل چسبندگي و نفوذپذيري كم پرواكسيد هيدروژن و براي اينكه پرواكسيدهيدروژن قادر باشد تا به تمام لول ها و مجاري و خلل و فرج نفوذ يابد وكيوم اسجاد شده در اين نوع اتوكلاوها به مراتب عميقتر از وكيوم در دستگاه اتوكلاو بخار است.حدودا 10000 مرتبه قوي تر است.
فاز ايجاد پلاسماي اوليه Plasma Conditioning
پس از آنكه هوا تا حد زيادي از درون چمبر و لابلاي وسايل خارج شد لازم است كه تمام رطوبت درون چمبر را از بين برد.زيرا آب و رطوبت مانع بسيار بزرگي در سر راه استريل با پر اكسيد هيدروژن است.با ايجاد پلاسما درون چمبر دستگاه اين مخفظه فلزي و وسايل درون آن گرم شده و تمام رطوبت از ميان مي رود.
علاوه بر رطوب زدايي ،مقدار ناچيزي از ملكولهاي هوا كه هنوز درون چمبر باقي مانده است به راديكالهاي آزاد تبديل شده و عمل استريل را آغاز مي كنند. علاوه بر آن با ايجاد پلاسما درون چمبر فوتونهاي نور UV ايجاد مي شود كه آنها نيز اثر گندزدايي خود را اعمال مي كنند.
اولين مرحله از تزريق پراكسيد هيدروژن 1st H2O2 injection
در اين مرحله ابتدا مايع پركسيد هيدروژن كه توسط كندانسر دستگاه تغليظ شده و پس از آن در واپرايزر به بخار تبديل شده است به درون چمبر دستگاه تزريق مي شود.بسته به سايز چمبر دستگاه بين 5 تا 15 سي سي پركسيد هيدروژن با غلظت 50 تا 60 درصد پس از تبخير شده به درون چمبر تزريق مي شود.با تزريق بخار پركسيد هيدروژن به تدريج فشار درون چمبر شروع به افزايش مي كند.
مرحله توزيع اول 1st Diffusion
در اين مرحله محفظه درون چمبر گرم نگاه داشته مي شود تا از تقطير بخار پركسيد هيدروژن جلوگيري شود و در همين حين كمي فرصت داده مي شود كه بخار پراكسيد هيدروژن به طور همگن و يكنواخت درون محفظه چمبر و لابلاي تمام وسايل و درون مجاري و لوله ها و سوراخها توزيع و پخش شود.
در همين اثناء تمام وسايل و ابزارهاي درون دستگاه با تماس با بخار پراكسيد هيدروژن بصورت شيميايي استريل مي شوند و تمام ميكروارگانيسمها از بين مي روند.
فاز خلاء Vacuum Conditioning
همانند اولين بار ،مجددا پمپ وكيوم دستگاه شروع به كار كرده و وكيوم بسيار عميقي ايجاد مي شود.
اين مرحله دقيقا تكرار مجدد همان مرحله خلاء اولين است.هواي تخليه شده از چمبر قبل از ورود به پمپ وكيوم از يك كاتاليزور عبور مي كند و تركبيات پرواكسيد هيدروژن در آن شكسته و نابود مي شود.با اينكار به پمپ آسيبي نمي رسد و بخار پركسيد هيدروژن نيز وارد هواي محيط نمي گردد.
دومين مرحله از تزريق پراكسيد هيدروژن 2nd H2O2 injection
در اين مرحله مجددا تزريق بخار پراكسيد هيدروژن مشابه دفعه قبل انجام مي گيرد.در واقع با تكرار دوباره اين مراحل اطمينان بيشتري از استريل شدن تمام وسايل درون چمبر حاصل خواهد شد.
مرحله توزيع دوم 2nd Diffusion
در اين مرحله مجددا مثل دفعه قبل فرصت كافي داده مي شود كه بخار پركسيد هيدروژن بطور كامل و يكنواخت در تمام چمبر توزيع و پخش شود و مجددا سيكل استريل تكرار مي گردد.
فاز خلاء Vacuum Conditioning
حال كه تمامي وسايل استريل شده اند مجددا پمپ وكيوم دستگاه شروع به كار مي كند و تا تمام پر اكسيد هيدروژن موجود در چمبر را بطور كامل تخليه كند.هواي تخليه شده از چمبر قبل از ورود به پمپ وكيوم از يك كاتاليزور عبور مي كند و تركبيات پرواكسيد هيدروژن در آن شكسته و نابود مي شود.با اينكار به پمپ آسيبي نمي رسد و بخار پركسيد هيدروژن نيز وارد هواي محيط نمي گردد.
فاز پلاسما و نابودسازي پرواكسيد هيدروژن باقيمانده Abatement Plasma
در اين مرحله ابتدا پمپ وكيوم از كار مي ايستد و سپس ژنراتور راديو فركانسي توليد پلاسما روشن مي شود.تمام بخار پراكسيد هيدروژن باقيمانده در چمبر به حالت پلاسما در مي آيد.وقتي پراكسيد هيدروژن در فاز پلاسما قرار مي گيرد به كاتيونهاي آزادي مثل OH- يا OH2- يا H+ تبديل مي شود.
وقتي كه ميدان راديوفركانسي مجددا قطع شود اين كاتيونهاي آزاد مجددا با يكديگر واكنش مي دهند و محصول نهايي آنها آب H2O و اكسيژن O2 مي باشد.(نكته جالب اين است كه به هيچ وجه در اين واكنشها مجددا پراكسيد هيدروژن H2O2 توليد نمي شود.)
پس هدف اصلي شركت سلامت صنعت بوعلي ايجاد پلاسما در اين مرحله خلاص شدن از تمامي ملكولهاي پراكسيد هيدروژن باقيمانده در چمبر دستگاه است.
ساخت اتوكلاو بخار
برچسب:
اتوكلاو،
اتوكلاو بخار،
اتوكلاو بيمارستاني،
اتوكلاو ايراني،
اتوكلاو كلاسb،
،
ادامه مطلب
امتیاز دهید:
رتبه از پنج:
0
بازدید: