اتوكلاو

نحوۀ چيدمان ديتالاگرها در اتوكلاو بيمارستاني 
براي اينكه بتوانيم توزيع دما را در تمامي نقاط محفظۀ داخلي اتوكلاو موردبررسي قرار دهيم بهتر است ديتالاگرها را به شكل Zهمانگونه كه در شكل ( 1-1)آمده است قرار دهيد.
محاسبۀ F0در هنگام اعتبارسنجي اتوكلاو ابتدا بايد بدانيم فاكتور F0چيست؟ F0زماني است كه براي انتقال درجه حررارت 100 درجه سانتيگراد يا 121درجه فارنهايت حرارت به محصول براي استريل كردن آن به طول مي انجامد. براي محاسبۀ F0ابتدا بايد فاكتور Zدر دماي 10 درجه سانتيگراد يا 10 درجه فارنهايت در نظر گرفته شود. فاكتور Zشيب نمودار دما برحسب زمان است.
پس از استخراج داده ها از ديتالاگرهاي مربوطه و رسم نمودار دمايي براي آن ها F0را براي هر سيكل و داده هاي هر ديتالاگر ميتوانيد بر اساس فرمول زير محاسبه نماييد:
كه در اينجا:

0 :∆ tدقيقه
T : دماي استريليزاسون
Z :معادل 10درجۀ سانتيگراد

تعيين نقشه دمايي فضاهاي مختلف در صنعت 
اتوكلاو
داروسازي
ميباشد. بهتر است اين فرمول ساده را در يك فايل اكسل براي هر يك از ديتالاگرها بنويسيد و داده هاي مربوط به دما را در آن وارد كنيد و F0را براي هر يك از آنها محاسبه كنيد. مثالي براي نحوۀ محاسبۀ : F0
چنانچه بخواهيم هرگونه ملزومي را در درجه حرارت 200 درجه سانتيگراد استريل كنيم محاسبۀ F0براي آن به صورت زير خواهد بود:

F0 = 1*10 (115-121/10)
F0 = 1*10(-6/10)
F0 = 1*10(-0.6)
F0 = 3.98 minutes

اين به اين معني است كه 1.11دقيقه طول مي كشد تا در دماي  200 درجه سانتيگراد ميكروبهاي موجود از بين بروند و عمليات استريل انجام شود.

نحوۀ انجام تست بيولوژيك در سيستم اتوكلاو ايراني سلامت صنعت بوعلي 
براي انجام تستهاي بيولوژيك اتوكلاو در هنگام عمليات اعتبارسنجي دستگاه پس از انجام تست بروي ديك و پايان يافتن مراحل سيكل خالي كه در ادامه به تفصيل به آنها اشاره شده است در كنار هر يك از ديتالاگرهاي مورداستفاده از ويال حاوي اسپور باسيلوس يا استئاروترموفيلوس استفاده ميشود اين تست به دو روش زير انجام ميشود:

1- آمپولهاي حاوي اسپورباسيلوس استئارترموفيلوس 0كه باسيلي از خانوادۀ باسيلوسها مي باشد. آمپول حاوي اسرپور باسريلوس مذكور به همراه ديگر مواد در اتوكلاو قرار داده ميشود و اتوكلاو ميگردد. سپس آمپول مذكور را ميشكنند و بر روي محيط كشت تلقيح ميكنند (بلادآگرار.) رشد ميكروب مذبور نشانۀ عملكرد نامناسب و حرارت و زمان ناكافي اتوكلاو كردن مي باشد. اگر اتوكلاو درست عمل كند هيچگونه رشدي مشاهده نخواهد شد.

2- كشت از محيطهاي كشت تلقيح شده محيطهاي كشت معمولي كه باكتريها روي آن كشت داده شده است و رشد كرده اند همراه ساير موارد در اتوكلاو قرار داده و اتوكلاو مي شوند. سپس از محيطهاي مزبور كشت مجدد انجام ميشود. هرگونه رشد ميكروبن شانۀ عملكرد نامناسب اتوكلاو ميباشد. اين كنترلها بايد پس از هر بار اتوكلاو كردن يا در فواصل مرتب انجام شود.
. Bacillus Stearo Thermophilus
تعيين نقشه دمايي فضاهاي مختلف در صنعت داروسازي تعيين نقشۀ دمايي اتوكلاو ابتدا براي انجام اين كار نياز به يك دستورالعمل جامع يا پروتكلي كه توسط شركت داروسازي (واحد تضمين كيفيت) تدوين شده است داريد. در اين سرند بايرد توالي ثبت ديتاها تعداد سيكلهاي موردبررسي و مواد و ملزومات موردنياز بر اساس الزامات شركت نوشته شده باشد. پس از دريافت سند بر طبق آن توالي ثبت داده ها را بر روي ديتالاگرهاي مورداستفاده تنظيم نماييد.براي اين كار بايد از ديتالاگرهاي كاليبره شده و همگن استفاده نماييد. اين يعني تمامي ديتالاگرها يا به صورت وايرلس باشد يا از ترموكوپلهاي يكسان استفاده نماييد؛ به اين علت كه نتيجۀ نهايي قابليت ثبت برر روي يك نمودار واحد را براي انجام مقايسۀ نتايج داشته باشند. بر اساس منوي تعريفشده براي اتوكلاوها در محدودههاي مختلف دمايي با زمانهاي متفاوت بسته به نوع دستگاه تعداد سيكلهاي خالي برراي توزيع دما تعيين ميشود. منظور از سيكل خالي اين است كه بر اساس تعداد ديتالاگرهاي تعريرف شده درپروتكل كه بين 10 تا 30 ديتالاگر مري باشد ملزومات ديگري داخل اتروكلاو قرار نميگيرد. در اين سيكلها كه معمولاً سه بار متوالي انجام ميشود عملكرد اتوكلاو در بازه هاي زماني متفاوت با درجه حرارت مختلف موردارزيابي قرار ميگيررد ( 11تا 11
دقيقه در دماي 100 تا 110درجه سانتيگراد.)
پس از انجام سيكلهاي خالي و ثبت نتايج به دست آمده بر اساس ملزوماتي كه درشركت مورداستفاده قرار ميگيرند مانند: البسه ويال قطعات دستگاه و هرآنچه كه درآينده بايد در اتوكلاو مربوطه استريل گردد سيكلهاي نيمه پر و پر تعريف مي شوند.

ويژگي‌هاي دستگاه اتوكلاو بيمارستاني سلامت صنعت بوعلي  • نصب و راه اندازي آسان، بطوريكه هر مصرف كننده بدون تخصص مي‌تواند از آن استفاده نمايد. • هزينه تعمير و نگهداري اين دستگاه بسيار ناچيز است و طول عمر بالايي دارد. • اين دستگاه از قابليت جابجايي هوا با سرعت عمل بالا برخوردار است چرا كه در توليد آن از پمپ خلاء استفاده شده است. • همه بخش‌هاي تشكيل دهنده دستگاه اتوكلاو قابل دسترس است، بنابراين مي‌توان به راحتي قطعات مورد نظر را جدا و يا تعويض نمود. • استريل كردن دقيق و كنترل شده • قابليت سفارشي سازي • استفاده از تكنولوژي جديد جهاني در توليد دستگاه • مورد تاييد سازمان بهداشت (قطعات كاربردي قبل از ورود به كارخانه ابتدا توسط سازمان بررسي شده است) • اين دستگاه مجهز به شير اطمينان است، در واقع شير اطمينان از افزايش شرايط استريل از حد مجاز جلوگيري مي‌كند، همچنين زماني كه استريل كردن از حد تجاوز كند هشدار مي‌دهد و اقدام به قطع سيكل استريل اتوكلاو  مي‌نمايد. موارد قابل توجه در مورد اتوكلاو بيمارستاني سلامت صنعت بوعلي • بعد از هر بار استفاده از اتوكلاو، كف آن را از سوراخ آب گذر اتاقك تفكيك ساخته و مورد شستشو قرار دهيد، همچنين مي‌بايست ساير تجهيزات دستگاه از قبيل سيني، طبقات دستگاه و درپوش چاهك را با آب و صابون مورد شستشو قرار دهيد. • بهتر است در زمان استفاده از دستگاه اتوكلاو صفحه نمايش آن كه نشانگر فشار و حرارت است مورد بررسي قرار گيرد و در ماه يكبار شستشو گردد. • بهتر است درجه آب ژنراتور قبل از انجام هر كاري ارزيابي شود و چندين بار در ماه درزها و آب گذر پاكسازي گردد. • آب دستگاه را در هر ماه تميز كنيد و حتي المكان آب آن را عوض كنيد، سوپاپ‌ها بايد حتما ارزيابي گردند.

دو نوع اصلي اتوكلاو وجود دارد:

صفحه اتوكلاو در بالا : اين اتوكلاو شبيه زودپز هايي است كه در خانه هاي ايراني يافت مي شود . در اين اتوكلاو ها ، در اتوكلاو توسط پيچ هايي در پايين بسته مي شود و فشار سنجي در بيرون براي كنترل فشار قرار دارد . اين دستگاه ها نياز به منبع حرارت خارجي دارند و بسيار خطرناك هستند. بنابراين آن ها بايد توسط افراد بسيار با تجربه مورد استفاده قرار گيرند و هر لحظه دما و فشار اتوكلاو ها كنترل شود.

صفحه اتوكلاو در روبه رو : اين اتوكلاو ها به خاطر راحتي، به طور وسيع در آزمايشگاه ها مورد استفاده قرار مي گيرند اما براي استفاده از اين اتوكلاو ها بايد دقت زيادي صورت گيرد. اين اتوكلاو ها جعبه اي شكل هستند و در درونشان مجهز به واحد تبديل آب به بخار دارند كه براي استريل كردن استفاده مي شود . كنترل اتوكلاو به اپراتور اين امكان را مي دهد تا دماي مورد نظر را تنطيم كند و مدت زمان اتوكلاو را تعيين كند همچنين اين اتوكلاو ها وسيله اي براي اندازه گيري و نمايش فشار/دما را دارند .
اتوكلاو هايي كه از جلو باز مي شوند ممكن است بسيار بزرگتر باشند كه براي استريل كردن مواد و وسايل زياد در بيمارستان ها مورد استفاده قرار مي گيرند .

با توجه به نوع ابزارآلات ، اتوكلاوها به سه كلاس N و S و B طبقه‌بندي مي‌شوند. اين طبقه‌بندي به منظور صحت عملكرد استريليزاسيون با توجه به نوع وسايل صورت مي‌گيرد.

 كلاس N
در خريد اين نوع اتوكلاو بايد بسيار دقت كرد. بر اساس استاندارد اين اتوكلاو قادر است ابزار آلات جامد بدون پوشش را استريل نمايد. به اين ترتيب تضميني براي استريل وسايل پوشش‌دار (مثل پارچه يا كاغذ هاي مديكال) و نيز وسايل حفره دار وجود ندارد.

 كلاس S
وسايلي كه در اين نوع اتوكلاو مي‌توان استريل نمود توسط كارخانه سازنده مشخص مي‌شود. اين اتوكلاو مي‌تواند ابزار آلات بدون پوشش جامد يا پوشش دار جامد ، مواد نساجي مثل پارچه ، گاز تك لايه و وسايل سوراخ دار B را استريل نمايد. يك اتوكلاو كلاس S مي‌تواند با پمپ وكيوم يا بدون آن تجهيز شود و قطعاً داراي سيكل خشك‌كن است.

 كلاس B
اين اتوكلاو مي‌تواند تمام انواع ابزار و وسايل پوشش دار جامد و بدون پوشش ، مواد نساجي و ابزار سوراخ دار مدل B و مدل A را استريل نمايد. اتوكلاوهاي اين رده داراي پمپ وكيوم قدرتمندي است كه مي‌تواند تا حدود ۰/۹- بار خلاء ايجاد كند.

اتوكلاو ۳ دقيقه اي كه يك اصطلاح نادرست است يا اتوكلاوهاي سريع (Fast)
در اتاق‌هاي عمل ، كلينيك‌ها و مراكز دندانپزشكي به منظور انجام عمليات استريليزاسيون ، استفاده از اتوكلاوهاي سريع (Fast) و در نتيجه با حجم كم توصيه مي‌شود.

فرآيند استريل در اتوكلاو

كل مدت زمان كار دستگاه اتوكلاو از فشار دادن دكمه Start (شروع كار) تا پايان كار سيستم ، مجموع سه زمان: Preheating Time (زمان اوليه) ، Sterilization Time (زمان استريليزاسيون) و Drying Time (زمان خشك شدن) است.
برنامه كامل استريل عبارت از ۹ مرحله زير است:
آبگيري – پيش خلاء – افزايش دما – استريل – تخليه – پس خلاء – خشك شدن – يكسان سازي – پايان كار

اطمينان از استريل بودن بار مهم‌ترين مطلب در اين رابطه است. بنابراين بايد تمامي اتوكلاوهاي ساخته شده تحت آزمون ميكروبي و شيميايي قرار گيرند. جهت تضمين و صحه گذاري استريليزاسيون سه روش پيشنهاد شده است:

۱) انديكاتور بيولوژيكي و ميكروبي (EZ TEST) جهت كنترل بار اعم از بقچه بندي شده يا نشده

۲) تست BOWIE-DICK و تست PCD جهت كنترل تجهيزات

۳) انديكاتور شيميايي بخار CROSS-CHECKS و ۱۲۱c /134c جهت كنترل پك هاي بيمارستاني

سيستم كنترلر در دستگاه اتوكلاو

پايش و اندازه گيري جهت كنترل ضروري است. اغلب دستگاه‌هاي اتوكلاو از يك ميكروپروسسور برخوردار هستند كه مسئوليت پايش و اندازه گيري دما و فشار را بر عهده دارد و چه بهتر كه ميكروپروسسور مجهز به سيستم عيب يابي هم باشد.

كاليبراسون اتوكلاو ايراني شركت سلامت صنعت بوعلي 

هدف از كاليبراسيوناتوكلاو اين است كه دماي حقيقي اتوكلاو در حين كاركرد دقيقا همان دمايي باشد كه براي آن تعيين شده است.بدون انجام كاليبراسيون، به دليل وجود خطاهاي احتمالي چون عدم كاركرد صحيح قطعات الكترونيكي، آسيب ديدن پروب دما، يا حتي وجود خطا در اندازه گيري گيج فشاري، دانستن دماي حقيقي داخل اوتوكلاو نا ممكن است.پس نمي توان كاليبراسيون اين دستگاه را ناديده گرفت، چرا كه عدم كاركرد هر يك از قسمت هاي گفته شده منجر به ايجاد خطا در امر استريليزاسيون مي شود.
براي انجام كاليبراسيون، مهندس هاي سرويس كار يك پروب كاليبره شده را وارد اتو كلاو كرده و آن را در دماي تنظيم شده اي قرار داده، و قرائت مي كنند تا تاييديه كاليبراسيون حاصل شود. شيوه هايي كه جهت انجام اين امر صورت مي گيرد در كارخانه هاي مختلف متفاوت است اما همگي از قوانين تاييد شده توسط آزمايشگاه كاليبراسيون UKAS تبعيت مي كنند. مهندسان پس از اتمام كار دستگاه را پلمپ كرده تا دستيابي به اين قسمت ها و اعمال تغيير كاليبراسيون از بين برود.
مقادير ثبت بايد شامل موارد زير باشد:

 جزئيات روش كار

 تجهيزات مورد استفاده (ثبات ها و ترموكوپل ها)

 پارامترهاي پردازش (زمان و دما)

 جنس بارگذاري

 موقعيت ترموكوپل

كاليبراسيون هميشه تنظيم كنترل اوتوكلاو را در بر نمي گيرد. گاهي نرم افزار كنترلي دستگاه در دسترس نيست. اگر اوتوكلاو نتواند تنظيم شود ، دماي تنظيم شده مي تواند با استفاده از اطلاعات حاصل از تاييد كاليبراسيون اختلاف را جبران كند. اگر به هر دليلي تنظيمات اوتوكلاو لازم نباشد بهتر است كه كسي كه كار سرويس دستگاه را انجام مي دهد از پيش مطلع شود.

تعيين صحت عملكرد دستگاه اتوكلاو ايراني

يكي از چندين نوع تستي كه براي اتوكلاو وجود دارد، بارگذاري آن است تا از صحت تجزيه و تحليل انواع مختلف بارگذاري اطمينان حاصل شود. معمولا يك داده نگار كاليبره شده چند كاناله براي اندازه گيري به كار گرفته مي شود به طوريكه تعداد قابل توجهي قطب در بار به اضافه قطب هاي برجسته اوتو كلاو ثبت مي شوند. با آناليز اين نتايج مي توان به مشكلات موجود در تنظيمات اوتوكلاو يا مشكلاتي كه در بارگذاري وجود دارد پي برد.
به عنوان مثال بين بطري هاي شيشه اي و پلاستيكي يا بين ظروف فلزي و پلاستيكي تفاوت هاي زيادي وجود دارد. صحت عملكرد تنها راهي است براي اطلاع از اينكه واقعا چه اتفاقي براي بار مي افتد.
تست بار اهميت بسيار زيادي دارد تا ببينيم كه آيا تجزيه تحليل بار واقعا با آنچه كه هست تطابق دارد يا خير. يك آزمايشگاه كاليبراسيون خوب جهت دستيابي به بهترين نتايج، اين فاكتورها را بررسي مي كند. به هر حال صحت عملكرد فقط يكبار انجام مي شود و بعد از آن كاليبراسيون انجام مي گيرد.
تمام اندازه گيري ها با خطا همراه هستند. اين خطا ها به دو گونه اند: خطاهاي معلوم، كه تا حدي مي توان آن ها جبران كرد و خطاهاي نا معلوم كه نمي توان آن ها را جبران كرد.
تاييد كاليبراسيون نتايج را مشخص كرده و درجه اطمينان را نشان مي دهد. به بيان ديگر در ۹۵ درصد موارد ترازها مطلوب بوده و مي توان احتمال داد كه در ۹۵ درصد زمان هاي ديگر دماي درست را به علاوه يا منهاي خطاي تخميني نشان خواهد داد. در گواهينامه UKAS معيارهاي تخمين و محاسبه خطا آورده شده است.
براي روشن تر شدن مطلب مثالي مي زنيم، فرض كنيد نتيجه كاليبراسيون °C 5/121 باشد، با تخمين خطاي °C 5/0 ± مي توان انتظار داشت كه با درجه اطمينان ۹۵ درصد، دماي واقعي اوتوكلاو كاليبره شده بين°C 121 و °C 122خواهد بود. در نظر داشته باشيد كه درجه اطمينان ۹۵ درصد بوده و هنوز ۵ درصد احتمال دارد كه اين طور نباشد. اين ضريب اطمينان به راحتي مي تواند تا ۹۹ درصد يا حتي بيشتر زياد شود اما منجر به بالا رفتن خطا مي شود. يعني با درجه اطمينان ۹۹ درصد، خطا°C 75/0 ± تخمين زده مي شود.

اتوكلاو ايراني شركت سلامت صنعت بوعلي 

ويژگي‌هاي دستگاه اتوكلاو بيمارستاني سلامت صنعت بوعلي 

سيكل‌هاي سريع كه باعث شود وسايل آماده به استريل را با صرف زمان كم استفاده نمود.

 قابليت كاربري آسان براي كاربر (User Friendly)

 افزايش بررسي و پايش نتايج استريليزاسيون جهت تثبيت مستندسازي

 طول عمر بالا و هزينه نگهداري كم

 پمپ خلاء جهت جابجايي هوا با سرعت بالا

 داشتن حالت آماده به‌كار به علت پيش گرم بودن اتوكلاو

 در دسترس بودن تمامي قسمت‌هاي اتوكلاو جهت سرويس و نگهداري

 خدمات و سرويس مناسب و سريع

 داشتن استانداردها و تأييديه هاي لازم

 دارا بودن برنامه استريل با تنوع زماني و تنوع دمايي

 داشتن كنترلر با قابليت كاليبراسيون و دقت بالا و دريافت دقيق نتايج استريليزاسيون

 امكان نصب پرينتر جهت تكميل مستندات سيكل ها با سنسور دماي جداگانه

 امكان پايش دما و فشار

 داشتن كنترل سطح آب (قطع كار در صورت كمبود آب)

 علائم هشداردهنده در صورت خارج شدن از شرايط استريل و قطع سيكل استريل

 محفظه ، جداره و مولد با دوام بالا

 داشتن ميكروسوئيچ درب (در صورت باز بودن درب سيكل شروع نشود)

 داشتن كنترلر دما كه در صورت افزايش دما (بالاتر از شرايط استريل) سيكل را قطع نمايد.

 داشتن شير اطمينان كه در صورت بالا رفتن فشار (بالاتر از شرايط استريل) قطع خواهد كرد.

پارامترهاي مهم در يك دستگاه اتوكلاو بخار سلامت صنعت بوعلي 

ميزان مكش هوا

 اندازه و جنس چمبر

 نحوه بارگذاري و كنترل دستگاه

 دامنه دمايي

 سيكل گراويتي و دمايي

 شرايط هشدار (نوع نشانگر)

 مديريت اطلاعات (مثلا ركوردر) و پرينتر

 نحوه كار (اتوماتيك يا دستي)

 فشار بخار و برق مورد نياز

 ويژگي حفاظت از محيط زيست

 قيمت دستگاه و زمان تحويل

 ارسال، نصب و آموزش (رايگان است يا نه)

 پالس تزريق – تخليه بخار VAC

 استانداردها و تأييديه ها (FDA ، CE و …)

مدت گارانتي و خدمات پس از فروش شركت ساخت اتوكلاو سلامت صنعت بوعلي 

 تأييديه رضايت مندي از مراكز نصب و استفاده شده

حذف هوا در اتوكلاو

بعد از بستن در اتوكلاو ، مقداري هوا در ظرف باقي مي ماند و بايد حذف شود. علت آن اين است كه هواي گرم در مقايسه با بخار به مدت زمان زيادي براي استريل كردن نياز دارد . براي مثال : بخار در دماي ۱۳۴ درجه سانتي گراد به ۳ دقيقه وقت براي استريل كردن مواد نياز دارد در حالي كه هواي گرم ۱۶۰ درجه سانتي گراد در همان شرايط به دو ساعت وقت نياز دارد .

روش هاي حذف هوا در اتوكلاو به شرح زير است :

۱-حذف هوا از پايين (Downward displacement): زماني كه بخار وارد محفظه مي‌شود به علت پايين بودن چگالي آن نسبت به هواي گرم در بالاي محفظه قرار مي گيرد و با افزايش ميزان بخار رفته رفته هواي گرم در زير اتوكلاو فشرده مي شود و از قسمت پاييني تخليه مي شود . معمولا در قسمت خروجي دماسنجي براي كنترل دماي هواي خروجي مي گذارند . تنها زماني كه هوا از محفظه خارج شد بايد تخليه كردن را متوقف كرد . جريان معمولا توسط تله هاي بخاري يا سوپاپ هاي مارپيچي كنترل مي شود.

۲-پالس هاي بخار (Steam pulsing) : در اين روش هواي موجود در محفظه اتوكلاوتوسط پالس هاي بخار فشرده مي شود و سپس دپرس شده تا به فشار اتمسفر نزديك شود .

۳-پمپ هاي وكيوم (Vacuum pumps): اين پمپ ها هوا يا هوا/بخار را از محفظه مكش مي كنند .

۴-سوپر اتمسفر (Superatmospheric): در اين چرخه از پمپ هاي وكيوم استفاده مي شود . به دنبال پالس بخار مكش انجام مي شود و به دنبال ساير پالس ها مكش ادامه مي يابد. ميزان مكش ها بستگي به چرخه و نوع دستگاه دارد .

‌۵-زير اتمسفر (Subatmospheric) : مشابه چرخه superatmospheric است اما فشار محفظه هرگز بيش از اتسمفر نيست تا زماني كه فشار به دماي استريل كردن افزايش يابد .

كاربرد اتوكلاو
اتوكلاو بيشتر براي استريل نمودن  ابزارهاي پزشكي و آزمايشگاهي استفاده مي شود. اين كاربه اين صورت است كه با حرارت دادن بيش از نقطه ي جوش آب انجام مي پذيرد. اگر شما در يك كلينيك مشغول به كار هستيد به عنوان مثال به  اتوكلاو روميزي احتياج داريد اما اگر در بيمارستان باشيد اتوكلاو عمودي براي شما مناسب تر است.

توليد بخار و كيفيت بخار
تركيب بهينه ي بخار در يك اتوكلاو به نسبت 3% مايع و 97% گاز مي باشد. هرگونه تغيير در درصد رطوبت، باعث كاهش و يا افزايش زمان استريليزاسيون مي شود. از برتري هاي قابل توجه استريليزاسيون اتوكلاو، زمان كوتاهي است كه در مقايسه با استريليزاسيون خشك است. (همانند فور)

نكات ايمني كه هنگام كار با اتوكلاو بايد به آن توچه كنيد و حتما بايد رعايت شوند

در مورد اتوكلاو بايد نكاتي را يادآوري كنيم كه چه موادي با

اتوكلاو
سازگار هستند و چه موادي ناسازگار و همچنين چه موادي كاملاً غير مجاز مي باشد

ليست مواد سازگار/ناسازگار با 
اتوكلاو
ناسازگار :

اسيد، باز و حلال ارگانيك

كلريد ها و سولفات ها

آب دريا

كلر، هيپوكلريت، سفيد كننده

استيل هايي كه استنلس نيستند

سازگار :

فلاسك كشت بافت

تجهيزات جراحي

شيشه آلات

نوك سمپلر

دستگاه اتوكلاو چيست و انواعش كدامند؟
اتوكلاو از مهمترين دستگاه هاو تنجهيزات آزمايشگاهي مي‌باشد كه با استفاده از حرارت بخار آب تحت فشار، جهت استريل نمودن (سترون سازي) كاربرد دارد. سترون سازي به معناي استريل نمودن يا نابود كردن تمامي اشكال حيات(ميكروبي) از طريق حرارت بخار آب تحت فشار و يا مواد غير متحرك كه شامل روش هايي همچون شيميايي و غير شيميايي است مي‌شود. اين دستگاه بيشترين كاربرد را در پزشكي براي استريلزاسيون و همچنين در صنايع شيميايي براي به عمل آمدن پوشش ها و پكلانش لاستيك و همچنين سنتز هيدوترمال استفاده مي‌شود. همچنين بهترين وسيله جهت استريل كردن ابزارهايي است مورد استفاده در خالكوبي، پيرسينگ، و داروهاي دامپزشكي است، ظاهر اين دستگاه به صورت يك استوانه در دار مي‌باشد و در ابعاد صنعتي طول دستگاه هاي اتوكلاو به 15متر نيز خواهد رسيد كه در اين مقاله سعي داريم به صورت كامل درباره اتوكلاو صحبت كنيم و سپس به كاربردهاي آن بپردازيم همراه ما باشيد.

اتوكلاو
چيست؟
دستگاه اتوكلاو براي مراكز عمومي بهداشت، آزمايشگاه باليني، تحقيقاتي و ميكروبيولوژي كه استريل كردن در آن ها اهميت دارد كاربرد بسياري دارد، مانند پزشكي، دندان پزشكي و دامپزشكي. در اين محيط ها به دليل اهميت بهداشت بايد تحت هر شرايطي گندزدايي به بهترين نحو ممكن انجام بگيرد.

دستگاه اتوكلاو درون يك محفظه ي بسته است و معمولا در دماي بالاتر از 100 درجه سانتي گراد كار مي كند و در همين مرحله آب را به بخار تبديل مي كند. نكته ي مهم اينجاست كه برخلاف باورها، دستگاه اتوكلاو صرفا براي كشتن ويروس ها نيست. اما به صورت كلي باكتري ها در دماي بالا زنده نمي مانند پس براي استريل كردن مواد پلاستيكي حساس مناسب است. به دليل حرارت بالا از اتوكلاو براي استريل كردن شير يا مواد حساس ديگر استفاده نمي شود چون طعم و ويژگي هاي ماده عوض مي شود.

اتوكلاو نياز به مراقبت ويژه و بازرسي و كنترل مداوم دارد. دستگاه اتوكلاو براي فرآيند هاي صنعتي كه به دما و فشار بالا نياز دارند هم استفاده مي شود.

انواع مدل هاي دستگاه اتوكلاو آزمايشگاهي
دستگاه اتوكلاو به طور كلي در چهار مدل توليد شده و مورد استفاده قرار ميگيرد. در ادامه، انواع دستگاه اتوكلاو را براي شما نام برده و توضيح خواهيم داد.

اتوكلاو آزمايشگاهي
مشخصات فني اتوكلاو آزمايشگاهي

در سايزهاي 10 -25- 50-75 و 100 ليتري توليد ميگردد
دستگاه تماما از جنس استيل ميباشد( درب ، طوقه ، مخزن و كاور دستگاه )
مجهز به برد ديجيتال با تكنولوژي PWM
داراي سيستم مصرف بهينه انرژي با راندمان بالا و سيستم كنترل پسماند دماي المنت
مجهز به سيستم كنترل سطح آب الكترونيكي ( قطع برق المنت در زمان كمبود آب )
اتوكلاو داراي شير اطمينان ايتاليايي با گواهي CE و گواهي صلاحيت عملكرد از كشور ايتاليا
گيره هاي نگهدارنده درب نشكن و آنتي باكتريال
اتوكلاو آزمايشگاهي با برد ديجيتال P.W.M داراي يكسال گارانتي و ده سال خدمات پس از فروش مي باشد.
اتوكلاو
بيمارستاني
مشخصات فني اتوكلاو بيمارستاني

اتوكلاو بيمارستاني به دو صورت  تك درب دو درب و گراويتي توليد ميگردد.
داراي برد الكترونيكي ديجيتال
داراي سيكل كاري در دماي 121 و 134 درجه سانتيگراد
داراي پرشر مكانيكي
توان مصرفي برق 12 كيلو وات، سه فاز
ورودي هواي اطاقك مجهز به فيلتر هپا ( فيلتر بيولوژي )
شير اطمينان ايتاليايي با گواهي CE و گواهي صلاحيت عملكرد از كشور ايتاليا
ضخامت ورق 4 ميليمترداراي جكت با ضخامت ورق 4 ميلي متر
در ابعاد 200 و 300 ليتري توليد ميگردد
اتوكلاو بيمارستاني داراي 12 ماه گارنتي و ده سال خدمات پس از فروش مي باشد.
داراي ايزو 13485 ( استاندارد مديريت كيفيت تجهيزات پزشكي ) و ايزو 9001
 
دستگاه اتوكلاو سلامت صنعت بوعلي
كلينيكال
مشخصات فني اتوكلاو كلينيكال

داراي درب تمام اتوماتيك و قابليت باز شدن درب به صورت دستي
تمام استيل – بدنه ورق فولادي با رنگ الكترو استاتيك ضد خش
داراي برد الكترونيكي هوشمند تمام فارسي ( اعلام خطاي دستگاه بر روي ال سي دي)
ورودي هواي اتاقك مجهز به فيلتر هپا
داراي خشك كن هيتري مجزا
قابليت گزارش دهي از طريق كابل پرينتر و خروجي پورت USB
داراي سيكل سريع
داراي سنسور تشخيص كيفيت آب
داراي 5 سيكل كاري :
°Prion program 134 C° Quick Program 134 C
°Universal Program 134 C° Gentle Program 121 C
°Laboratory 121 C

داراي تست نفوذ پذيري بخار (B&D) و تست نشتي بخار (Vacuum Test)
داراي مولد بخار سريع Fast Steam Generator
شير اطمينان ايتاليايي با گواهي CE و پمپ وكيوم كره اي با قدرت وكيوم 8/0 بار
داراي مهر استاندارد، ايزو 13485 ، ايزو 9001

دستگاه اتوكلاو سلامت صنعت بوعلي
دندانپزشكي
مشخصات فني اتوكلاو دندانپزشكي 23 و30 ليتري روميزي

داراي درب تمام اتوماتيك و قابليت باز شدن درب به صورت دستي
اتوكلاو دندانپزشكي داراي مخزن تمام استيل ، بدنه ورق فولادي با رنگ الكترو استاتيك ضد خش
داراي برد الكترونيكي هوشمند تمام فارسي ( اعلام خطاي دستگاه بر روي ال سي دي)
اتوكلاو روميزي داراي ۵ سيكل كاري :
Prion program 134c Quick Program 134c

Universal Program 134c Gentle Program 121c

Laboratory program 121 c

داراي تست نفوذ پذيري بخار (B&D) و تست نشتي بخار (Vacuum Test)
اتوكلاو دندانپزشكي داراي مولد بخار سريع Fast Steam Generator
ورودي هواي اطاقك مجهز به فيلتر هپا
داراي خشكن هيتري مجزا
شير اطمينان ايتاليايي با گواهي CE و پمپ وكيوم كره اي با قدرت وكيوم ۰٫۸ بار
داراي مهر استاندارد، ايزو ۱۳۴۸۵ ، ايزو ۹۰۰۱ و تاييديه اداره كل تجهيزات پزشكي
اتوكلاو دندانپزشكي  روميزي ، افقي، ديجيتال، كلاس B (درب برقي) داراي يكسال گارانتي و ده سال خدمات پس از فروش مي باشد.
دستگاه اتوكلاو سلامت صنعت بوعلي
 از نظر درجه بندي حرارت به 2 دسته تقسيم مي شود 

محدوده درجه بالا ( 250 – 274 درجه فارنهايت يا 132 – 134 درجه سانتي گراد) و پايين (250 – 254 درجه فارنهايت يا 121 – 123 درجه سانتي گراد)

اتوكلاو هاي روميزي داراي انواع ديجيتال، حجم 25 ليتري، تنظيم كننده مدت زمان، فشار و دما مي باشد.

اتوكلاو ها داراي 3 كلاس هستند : كلاس N، كلاس S و كلاس B.

دستگاه اتوكلاو كلاس N =  معمولا براي ابزار هاي جامد بدون پوشش مي باشد. براي خريد و انتخاب اين مدل بايد بسيار دقت كرد. اين دستگاه براي استريل وسايل پوشش دار (مثل پارچه) و حفره دار به كار نمي رود.

دستگاه اتوكلاو كلاس S = اين مدل هم مانند كلاس N براي ابزارهاي جامد مي باشد با اين تفاوت كه هم براي وسايل پوشش دار و هم براي بدون پوشش و وسايل سوراخ دار مورد استفاده قرار ميگيرد. همچنين داراي پمپ وكيوم و سيكل خشك كن مي باشد.

دستگاه اتوكلاو كلاس B = در اين مدل علاوه بر تامين تمام پوشش هاي كلاس N و S، مواد نساجي را هم پوشش مي دهد. اتوكلاو هاي اين كلاس پمپ وكيوم قوي دارد كه تا حدود -0.9 بار خلاء ايجاد مي كند.

موارد مورد استفاده از دستگاه اتوكلاو سلامت صنعت بوعلي :
دستگاه اتوكلاو به صورت ويژه در دندان پزشكي، دامپزشكي، صنايع شيميايي و صنايع مواد غذايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. براي برخي از داروها همچون سرطان زا، راديولوژي ها، مواد شيميايي قابل تبخير، سمي و قابل اشتعال شما نميتوانيد از اتوكلاو استفاده نماييد. دستگاه اتوكلاو براي تميز نمودن، آلودگي زدايي و ذخيره سازي مواد مورد استفاده قرار مي‌گيرد همچنين از اين دستگاه براي حذف مطئن شي استفاده خواهد شد. برخي ديگر از كاربرداي اين دستگاه شامل: ايجاد محيط مناسب براي كشت باكتري، سترون كردن لوازم آلوده، تهيه وسايل مورد استفاده در نمونه گيري است.

شركت سلامت صنعت بوعلي توليد كننده انواع دستگاه هاي اتوكلاو ايراني 

مقدمه:

  با معرفي استريلايزرهاي پلاسما به مراكز درماني (كه در ساير نقاط دنيا به استريلايزرهاي بخار پراكسيد هيدروژن معروف هستند) تحولي شگرف در اين عرصه ايجاد شده است. تحقيقات بر روي اين روش از سال 1960 آغاز گرديده و با توجه به اينكه پارامترهاي زيادي مانند ميزان فشار، غلظت گاز پراكسيد هيدروژن و… در كيفيت استريل تاثيرگذار مي‌باشد، جهت به دست آوردن بهترين تركيب از اين پارامترها آزمايش‌هاي بسياري صورت گرفته است. سوالات زير در اين زمينه مطرح مي‌شوند:

چرا بايد از استريلايزر پلاسما به عنوان جايگزيني براي روش هاي قديمي و مرسوم استفاده شود؟ عملكرد دستگاه به چه صورت مي‌باشد؟ ساختار فني و فيزيكي دستگاه به چه صورت است؟ اصول اوليه استفاده از دستگاه چگونه است؟ در ادامه به اين پرسش‌ها پاسخ داده خواهد شد. 

تركيب نتايج:

دلايل استفاده از سيستم استريلايزر پلاسماو اتوكلاو ايراني

 امروزه در بخش­هاي استريل، اتوكلاوهاي بخار نمي‌توانند به تنهايي تمامي وسايل بيمارستاني را استريل نمايند چرا كه اين استريلايزرها با دماي بالا (121 و134 درجه سانتيگراد) و در شرايط رطوبت بالا عمل مي‌نمايند. اين شرايط بالاي حرارتي و رطوبت مي‌تواند باعث خرابي بسياري از وسايل الكترونيكي، آندوسكوپ‌ها، لاپاروسكوپ‌ها و يا ابزارهايي از جنس پلاستيكي، سيليكوني و… شوند. سيستم‌هاي استريلايزر سرد و خشك با دماي حدود 55-50 درجه سانتيگراد و در شرايط كاملاً خشك وسايل را استريل مي‌كنند. همچنين استريلايزرهاي پلاسما به‌دليل برخورداري از مزايايي نظير سرعت بالا، بي‌خطر بودن، دماي پايين كاركرد، شرايط كاملاً خشك، عدم توليد بوي نامطبوع، عدم نياز به صرف زمان پس از پايان فرآيند استريل  و… به جايگزيني مناسب براي ساير روشهاي قديمي استريل سرد و خشك نظير اتيلن اكسايد و فرمالدئيد تبديل شده‌اند. 

نحوه عملكرد دستگاه:

 اگرچه در سيستم‌هاي استريلايزر پلاسما از عملگرهاي مختلفي استفاده مي‌شوند كه هر كدام به تنهايي توان بالقوه گندزدايي دارند، با اين حال روش اصلي مورد استفاده و روشي كه تمامي توليدكنندگان اينگونه استريلايزرها از آن به عنوان استريل كننده اصلي بهره برده­ اند، استفاده از بخار پراكسيد هيدروژن (آب اكسيژنه)، به عنوان مايع استريل كننده مي­باشد. پراكسيد هيدروژن با خاصيت قوي اكسيدكنندگي، از طريق تخريب DNA سلول، ميكروارگانيسم‌ها را نابود مي‌سازد. در مولكول پراكسيد هيدروژن (آب اكسيژنه) يك اتم اكسيژن بيشتر از مولكول آب وجود دارد و به همين علت به عنوان يك اكسيدكننده قوي عمل مي‌كند. ساختار شماتيك اين اثر شيميايي پراكسيد هيدروژن به صورت زير مي‌باشد:

چنانچه مي‌دانيد، پلاسما حالت چهارم ماده (جامد، مايع، گاز، پلاسما) و در واقع حالتي است كه گاز به شدت يونيزه‌ شده‌ و تعداد الكترون‌هاي آزاد آن تقريباً برابر با تعداد يون‌هاي مثبت آن مي‌باشد. پس مي‌توان با اعمال انرژي به هر گازي آن را به پلاسما تبديل نمود. برخلاف تصور برخي كه معتقدند ابر پلاسما موجب ضدعفوني و استريل كردن بسته‌هاي موجود در دستگاه مي‌شود،در واقع بخار آب اكسيژنه موجود در دستگاه است كه عامل اصلي  استريليزاسيون و از بين رفتن ميكروارگانيسم‌ها مي‌باشد و كاربرد اصلي ابر پلاسما در اين سيستم‌ها از بين بردن بقاياي بخار آب اكسيژنه استفاده شده در طول فرآيند استريل مي‌باشد. پس به طور كلي مكانيسم عمل استريلايزر پلاسما انجام عمل استريل توسط گاز پراكسيد هيدروژن يا همان بخار آب اكسيژنه و در نهايت از بين بردن اين گاز به وسيله ابر پلاسما است. هرچند وجود راديكالهاي آزاد در حالت پلاسما خود نيز اثر گندزدايي دارند اما اين اثر، از اهميت كمتري نسبت به بخار پراكسيد هيدروژن در فرآيند استريل برخوردار است. با توجه به متصاعد شدن اشعه ماوراي بنفش از فاز پلاسما كه اثر گندزدايي دارد، وجود پلاسما از اين منظر نيز مفيد مي ­باشد. هرچند با توجه به عامل اصلي كه همان بخار پراكسيد هيدروژن است موارد اخير در عملكرد كل دستگاه از اهميت بالايي برخوردار نمي‌باشند.

سيكل كاري كلي دستگاه:

با توجه به اينكه وجود رطوبت اثر منفي در كيفيت استريل خواهد داشت، لذا تمامي لوازم بايد كاملا خشك در اينگونه سيستم‌ها قرار گيرند. در برخي از سيستم‌ها علاوه بر گرمكن بدنه و درب چمبر، از فن و هيتر داخل چمبر نيز براي حذف رطوبت احتمالي موجود بر روي لوازم كمك گرفته شده است. بايد توجه نمود كه لوازم جاذب رطوبت مانند سلولز (كاغذ) و… به دليل جذب نمودن بخار پراكسيد هيدروژن مانع از انجام صحيح و كامل فرآيند استريل مي‌شوند. لذا امكان استريل نمودن اين لوازم با استريلايزرهاي پلاسما وجود ندارد. هنگامي كه لوازم مورد نظر داخل محفظه قرار گرفتند محفظه توسط پمپ خلأ تا فشاري در حدود چند دهم Torr ( فشاري در حدود يك ده هزارم فشار جو) تخليه مي‌شود تا شرايط مناسب براي ايجاد بخار پراكسيد هيدروژن و پس از آن تشكيل پلاسما ايجاد گردد. شايان ذكر است دماي محفظه توسط سيستم گرمايشي  بين55-50 درجه سانتيگراد حفظ مي‌شود. پس از تخليه‌ي چمبر از هوا، پراكسيد هيدروژن مايع با غلظتي كه براي محصولات هر توليدكننده متفاوت مي‌باشد، وارد سيستم مي‌شود. همانطور كه قبلا توضيح داده شد وجود رطوبت از عوامل كاهش دهنده كيفيت استريل مي‌باشد، لذا غلظت بالاتر محلول موجب مي‌شود تا مقدار آب كمتري وارد محفظه گردد كه اين امر موجب افزايش سطح كيفي استريل و همچنين كاهش ورود رطوبت به داخل پمپ وكيوم مي‌گردد. با توجه به عملكرد روغني پمپ وكيوم، هرچه رطوبت كمتري وارد آن گردد ميزان استهلاك پمپ كمتر و در نتيجه طول عمر آن بيشتر خواهد بود. از طرفي محدوديت قانوني براي حمل و نقل پراكسيد هيدروژن حداكثر تا 60 درصد مي‌باشد. بديهي است مقدار آب اكسيژنه خالص مورد نياز براي استريل نمودن محفظه‌اي با حجم مشخص مقداري ثابت مي‌باشد. از آنجا كه غلظت آب اكسيژنه استفاده شده در ميان توليدكنندگان اين سيستم‌ها از 39 درصد الي 59 درصد مي‌باشد لذا اين محلول مي‌بايست به مقدار لازم به محفظه تزريق گردد تا حجم مورد نظر از پراكسيد هيدروژن خالص وارد چمبر شده باشد. برخي از كمپاني‌ها از تغليظ كننده نيز جهت افزايش غلظت آب اكسيژنه (تا حدود 90 درصد) بلافاصله قبل از مرحله تزريق به محفظه استفاده مي­ نمايند. ورود آب اكسيژنه تغليظ شده به فضاي داخل چمبر كه در حالت وكيوم شديد مي‌باشد، باعث نفوذ گاز پراكسيد هيدروژن با غلظت بالا به داخل ابزارها، لومون‌ها و… خواهد شد. زمان انتشار اين گاز بسته به تكنولوژي مورد استفاده توسط كمپاني سازنده و فضاي محفظه حدود 20-10دقيقه مي­باشد. برانگيخته شدن مولكول­هاي پراكسيد هيدروژن كه منجر به توليد پلاسما مي­شود توسط تكنيك­هاي متفاوتي صورت مي ­گيرد. ابر پلاسما مي­تواند از طريق ولتاژ بالا DBD (Dieletrie Barrie Discharge)  و يا امواج RF،  LF و Microwave ايجاد شود. شايان ذكر است كه توليد ابر پلاسما توسط امواج RF و LF  نياز به داشتن فاصله از ديوارها‌ي چمبر دارد كه اين امر موجب كاهش فضاي مفيد داخلي دستگاه مي­ گردد. همچنين ايجاد ابر پلاسما توسط امواج LF و RF نياز به زمان بيشتري نسبت به روش­  DBD دارد كه اين امر تاثير بسزايي بر روي مدت زمان سيكل كاري دستگاه خواهد داشت. در نهايت محفظه توسط هوايي كه از طريق يك فيلتر آنتي باكتريال وارد محفظه مي‌شود، اصطلاحاٌ تهويه شده و فشار محفظه به فشار اتمسفر برمي‌گردد. اين چرخه ممكن است در طول يك سيكل كاري دستگاه دو تا سه بار تكرار گردد. پس از آن مي‌توان بلافاصله لـوازم استـريل شده را خارج كرده و بـدون نياز به هـوادهي مورد استفاده قـرارداد.

ساختار فني و فيزيكي دستگاه:

جنس محفظه (چمبر) دستگاه معمولا از نوع استيل ضد زنگ يا  آلومنيوم مي‌باشد. پمپ وكيوم مورد استفاده در اين دستگاه‌ها از نوع روغني دو مرحله‌اي بوده كه مي‌توانند تا  Torr3- 10 خلا را ايجاد نمايند. اين دستگاه‌ها نيز مانند ساير اتوكلاو‌ها داراي سيستم‌هاي كنترل، نمايش و تعداد زيادي شير برقي و سنسور مي‌باشند.

شماتيك مدار داخلي يك استريلايزر پلاسما و اتوكلاو ايراني

نكاتي در مورد كار و نگهداري از دستگاه استريلايزر پلاسما:

نكته حائز اهميت در به كارگيري اينگونه سيستم‌ها اين است كه دماي ابزار و سطوحي كه بايد استريل شوند در كيفيت استريل شدن آنها بسيار تاثيرگذار مي‌باشد. بهترين دما جهت داشتن حداكثر ميزان تاثيرگذاري پراكسيد هيدروژن دماي 55-50 درجه سانتيگراد مي‌باشد. اما در برخي موارد ممكن است ابزار با آب سرد شستشو شوند و بلافاصله خشك شده و در دستگاه قرار گيرند، در صورتيكه ابزار زمان لازم جهت افزايش دما به ميزان كافي را نداشته باشند، كيفيت استريل سطح و داخل آنها كاهش خواهد يافت. البته در حال حاضر برخي از كمپاني‌ها مجهز به سيستم خشك كن قبل از شروع پروسه استريل مي‌باشند كه موجب سرعت بخشيدن به گرم شدن سطوح ابزار و لوازم مي‌گردد.

نتيجه گيري:

مطالعات و بررسي‌هاي صورت گرفته نشان مي‌دهند كه استفاده از دستگاه استريلايزر پلاسما داراي برتري‌هايي نسبت به ساير روش هاي گذشته مي‌باشد. به نظر مي‌رسد با توجه به ضرورت حفظ سرمايه‌هاي مراكز درماني كه در قالب دستگاه‌هاي گران‌قيمت و حساس مي‌باشند استفاده از سيستم‌هاي استريل سرد و خشك به زودي به يكي از احتياجات اصلي مراكز درماني تبديل خواهد شد.

در سالهاي اخير استفاده از استريلايزرهاي اتيلن اكسايد بنا به برخي دلايل كه مهمترين آنها خطرناك بودن و آسيب رساندن به كاربران، محيط زيست و طولاني بودن مدت زمان لازم جهت اتمام فرآيند استريل مي‌باشد منسوخ و ممنوع گرديده است. از طرفي مزاياي سيستم‌هاي استريلايزر پلاسما نسبت به سيستم‌هاي فرمالدئيد از جمله عدم توليد بوي نامطبوع و مدت زمان كاري كمتر موجب مي گردد كه سيستم‌هاي استريلايزر پلاسما از جايگاه ويژه‌اي در ميان تجهيزات كنترل عفونت بيمارستاني برخوردار گردند.